Finansal Sürdürülebilirlik: Bir Literatür İnceleme

Finansal Sürdürülebilirlik: Bir Literatür İncelemesi

Prof. Dr. İsmail ULUOCAK
American Metropolitan University, İşletme Bölümü

Giriş

Finansal sürdürülebilirlik, günümüzde işletmelerin ve ekonomilerin karşılaştığı en önemli konulardan biridir. Ekonomik büyüme, çevresel etkiler ve toplumsal sorumluluk gibi unsurların denge içinde yönetilmesi, finansal sürdürülebilirliğin sağlanması için kritik önem taşır. Bu çalışma, finansal sürdürülebilirlik kavramını literatür ışığında inceleyerek, bu alanda yapılan araştırmaların ana hatlarını ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Finansal Sürdürülebilirlik: Kavramsal Çerçeve
Finansal sürdürülebilirlik, işletmelerin finansal performanslarını uzun vadeli olarak artırırken, çevresel ve sosyal etkileri minimum seviyede tutmayı hedefleyen bir yaklaşımdır. Finansal sürdürülebilirliğin etkilerini değerlendirmek için çeşitli ölçüm araçları ve göstergeler kullanılır. Bu ölçüm araçları, işletmelerin finansal, çevresel ve sosyal performanslarını değerlendirmek ve iyileştirmek için kullanılır.

Finansal Sürdürülebilirliğin Ölçümü
Finansal sürdürülebilirlik, farklı ölçüm araçları ve göstergelerle değerlendirilebilir. Geleneksel finansal performans ölçütlerinin yanı sıra, çevresel etkileri değerlendiren karbon ayak izi, su kullanımı gibi göstergeler ve sosyal etkileri değerlendiren işçi memnuniyeti, toplumun yerel ekonomiye katkısı gibi göstergeler de kullanılmaktadır.

1. Finansal Performans Göstergeleri:
Finansal sürdürülebilirliğin ölçümünde temel bir bileşen, işletmenin finansal performansını değerlendiren geleneksel finansal göstergelerdir. Bunlar arasında gelir tablosu, bilanço ve nakit akış tablosu gibi finansal tablolar yer alır. Bu tablolar, işletmenin gelirlerini, giderlerini, varlıklarını ve borçlarını göstererek işletmenin finansal sağlığını değerlendirmeye yardımcı olur. Finansal sürdürülebilirlik açısından, işletmenin uzun vadeli karlılık, likidite durumu ve finansal kaldıraç gibi faktörler önemlidir.

2. Çevresel Performans Göstergeleri:
Finansal sürdürülebilirliğin bir parçası olarak, işletmelerin çevresel etkilerini ölçmek için çeşitli göstergeler kullanılır. Bu göstergeler arasında karbon ayak izi, enerji tüketimi, su kullanımı, atık üretimi ve atık yönetimi gibi faktörler bulunur. Bu göstergeler, işletmenin çevresel performansını değerlendirirken, kaynak verimliliği, çevresel etkilerin azaltılması ve çevresel risklerin yönetimi gibi konuları ele alır.

3. Sosyal Performans Göstergeleri:
Finansal sürdürülebilirlik açısından, işletmelerin sosyal etkilerini ölçmek de önemlidir. Bu nedenle, işletmelerin işçi memnuniyeti, insan haklarına saygı, yerel toplumlarla ilişkiler ve toplumsal katkılar gibi sosyal performans göstergelerini değerlendirmesi gerekmektedir. Bu göstergeler, işletmenin sosyal sorumluluklarını değerlendirirken, çalışanların refahı, toplumla etkileşim ve paydaşlarla ilişkiler gibi konuları ele alır.

4. Entegre Raporlama ve Sürdürülebilirlik Endeksleri:
Entegre raporlama, işletmelerin finansal, çevresel ve sosyal performanslarını tek bir raporda birleştirdiği bir yaklaşımdır. Bu yaklaşım, işletmelerin sürdürülebilirlik performansını bütüncül bir şekilde değerlendirmelerine ve paydaşlarla şeffaf bir şekilde iletişim kurmalarına olanak tanır. Ayrıca, sürdürülebilirlik endeksleri ve derecelendirme sistemleri, işletmelerin sürdürülebilirlik performansını kıyaslamak ve değerlendirmek için kullanılır. Bu endeksler, işletmelerin sürdürülebilirlik liderleri arasındaki konumlarını belirlemeye ve iyileştirme fırsatlarını tanımlamaya yardımcı olur.
finansal sürdürülebilirlik ölçümü karmaşık bir süreçtir ve işletmelerin finansal, çevresel ve sosyal performanslarını kapsar. İşletmeler, bu performansları sürekli olarak izlemeli, değerlendirmeli ve iyileştirmelidir. Bu süreçte, entegre raporlama ve sürdürülebilirlik endeksleri gibi araçlar kullanılarak işletmelerin sürdürülebilirlik performansı daha bütüncül bir şekilde değerlendirilebilir.

Finansal Sürdürülebilirliğin İşletme Performansına Etkisi
Yapılan araştırmalar, finansal sürdürülebilirlik uygulamalarının işletme performansını olumlu yönde etkilediğini göstermektedir. Sürdürülebilirlikle ilgili faaliyetlerin, maliyet tasarrufları sağlayarak ve pazarlama avantajı oluşturarak işletmelerin rekabet gücünü artırdığı belirlenmiştir. Aynı zamanda, finansal sürdürebilirlik uygulamalarının uzun vadeli karlılık üzerinde olumlu etkileri olduğu da vurgulanmaktadır.
Finansal sürdürülebilirlik, işletmelerin finansal performanslarını uzun vadeli olarak artırırken, çevresel ve sosyal etkileri minimum seviyede tutmayı hedefleyen bir yaklaşımdır. Bu yaklaşım, işletmelerin sadece kısa vadeli kar hedeflerine odaklanmak yerine, uzun vadeli sürdürülebilirlik ve başarıyı göz önünde bulundurmasını sağlar. Finansal sürdürülebilirlik, çevresel ve sosyal sorumlulukları da içerir ve bu unsurları işletme stratejilerine entegre ederek hem finansal hem de çevresel-sosyal değer oluşturmayı amaçlar. Finansal sürdürülebilirlik uygulamalarının işletme performansına etkisi, birçok açıdan ele alınabilir.

Rekabet Gücü ve Pazarlama Avantajı: Finansal sürdürülebilirlik uygulamaları, işletmelerin rekabet gücünü artırabilir. Çünkü sürdürülebilirlikle ilgili faaliyetler, işletmelere maliyet tasarrufu sağlayabilir ve verimliliği artırabilir. Örneğin, enerji verimliliği projeleri, atık yönetimi stratejileri ve kaynak kullanımı optimizasyonu, işletmelerin operasyonel maliyetlerini düşürebilir. Ayrıca, sürdürülebilirlik uygulamaları, tüketicilerin ve iş ortaklarının dikkatini çekebilir ve işletmeleri pazarda farklılaştırabilir. Bu da işletmelerin pazarlama avantajı elde etmelerini sağlar.

Uzun Vadeli Karlılık: Finansal sürdürülebilirlik uygulamalarının işletme performansına etkisi genellikle uzun vadeli olarak görülür. Sürdürülebilirlikle ilgili yatırımların başlangıçta maliyetli olabileceği düşünülebilir, ancak uzun vadede bu yatırımlar genellikle işletme için karlılık getirir. Örneğin, çevresel sürdürülebilirlik uygulamaları, enerji ve hammadde tasarrufu sağlayarak maliyetleri düşürebilir. Aynı zamanda, sosyal sürdürülebilirlik uygulamaları, işletmenin itibarını artırabilir ve müşteri sadakatini artırabilir, dolayısıyla uzun vadeli gelir ve karlılık potansiyelini artırabilir.

Risk Yönetimi: Finansal sürdürülebilirlik uygulamaları, işletmelerin çeşitli risklere karşı daha dirençli olmalarını sağlar. Özellikle çevresel ve sosyal riskler, işletmelerin itibarını, operasyonel sürekliliğini ve finansal durumunu olumsuz yönde etkileyebilir. Finansal sürdürülebilirlik uygulamaları, işletmelerin bu tür risklere karşı daha hazırlıklı olmalarını ve kriz durumlarında daha iyi bir şekilde tepki vermelerini sağlar.

Yatırımcı İlgisi ve Finansman Erişimi: Günümüzde, birçok yatırımcı, finansal sürdürülebilirlik performansını değerlendirirken çevresel ve sosyal faktörleri de dikkate almaktadır. Bu nedenle, finansal sürdürülebilirlik uygulamaları olan işletmeler, yatırımcıların ve finansal kurumların ilgisini çekebilir ve daha geniş finansman kaynaklarına erişebilir. Sürdürülebilirlik raporlaması ve sürdürülebilirlik derecelendirme sistemleri, işletmelerin bu tür yatırımcıların ve finansal kurumların dikkatini çekmesine yardımcı olabilir.
Sonuç olarak, finansal sürdürülebilirlik uygulamalarının işletme performansına etkisi çok yönlüdür ve genellikle olumlu olarak algılanır. Ancak her işletme için bu etkiler farklılık gösterebilir ve uygulamaların etkin bir şekilde yönetilmesi gereklidir. Uygun stratejilerin belirlenmesi ve sürdürülebilirlik ilkelerinin işletme kültürüne entegre edilmesi, işletmelerin finansal sürdürülebilirlik performansını artırmalarına yardımcı olabilir.

Finansal Sürdürülebilirlik ve Yatırımcı Davranışları
Yatırımcıların finansal sürdürülebilirlik performansını dikkate alma eğilimi, son yıllarda artmaktadır. Sürdürülebilirlik raporlaması ve sürdürülebilirlik derecelendirme sistemleri, yatırımcıların finansal sürdürülebilirlik performansını değerlendirmesine yardımcı olmaktadır. Yapılan araştırmalar, finansal sürdürülebilirlik performansı yüksek olan işletmelerin yatırımcı ilgisinin arttığını ve finansal performanslarının uzun vadeli olarak olumlu etkilendiğini göstermektedir. Finansal sürdürülebilirlik, işletmelerin finansal performanslarını uzun vadeli olarak artırırken, çevresel ve sosyal etkileri minimum seviyede tutmayı hedefleyen bir yaklaşımdır. Bu yaklaşım, işletmelerin sadece kısa vadeli kar hedeflerine odaklanmak yerine, uzun vadeli sürdürülebilirlik ve başarıyı göz önünde bulundurmasını sağlar. Yatırımcılar için, finansal sürdürülebilirlik performansı giderek daha önemli hale gelmektedir ve bu performansı değerlendirirken çevresel ve sosyal faktörler de dikkate alınmaktadır.

Yatırımcıların Finansal Sürdürülebilirlik Performansını Değerlendirmesi
Geleneksel olarak, yatırımcılar işletmelerin finansal performansını değerlendirirken, gelir tablosu, bilanço ve nakit akış tablosu gibi finansal verilere odaklanırlar. Ancak son yıllarda, yatırımcılar sadece finansal verilere değil, aynı zamanda çevresel ve sosyal performansına da odaklanmaya başlamışlardır. Bu nedenle, yatırımcılar, işletmelerin sürdürülebilirlik raporlarını, çevresel ve sosyal etkilerini değerlendirmek ve yatırım kararlarını bu bilgilere göre şekillendirmek için kullanmaktadırlar.

Sürdürülebilirlik Raporlaması ve Yatırımcı İlgisi
İşletmeler, sürdürülebilirlik raporlaması yoluyla çevresel ve sosyal performanslarını paydaşlarıyla paylaşmaktadır. Bu raporlar, işletmelerin çevresel etkilerini, sosyal sorumluluklarını ve sürdürülebilirlik stratejilerini içermektedir. Yatırımcılar, bu raporları inceleyerek işletmelerin sürdürülebilirlik performansını değerlendirebilir ve yatırım kararlarını bu bilgilere göre şekillendirebilirler. İyi bir sürdürülebilirlik performansı, yatırımcıların güvenini artırabilir ve işletmeye olan ilgilerini artırabilir.

Sürdürülebilirlik Endeksleri ve Derecelendirme Sistemleri
Sürdürülebilirlik endeksleri ve derecelendirme sistemleri, işletmelerin sürdürülebilirlik performansını değerlendirmek ve kıyaslamak için kullanılan araçlardır. Bu endeksler, işletmelerin çevresel, sosyal ve yönetişim (ÇSY) performanslarını ölçer ve sıralar. Yatırımcılar, bu endeksleri kullanarak işletmelerin sürdürülebilirlik liderleri arasındaki konumunu belirleyebilir ve yatırım kararlarını buna göre şekillendirebilirler.

Sürdürülebilirlik Odaklı Yatırım Fonları ve ESG Yatırımları
Sürdürülebilirlik odaklı yatırım fonları ve ESG (Çevresel, Sosyal ve Yönetişim) yatırımları, sürdürülebilirlik performansı yüksek olan işletmelere yatırım yapmayı amaçlayan yatırım stratejileridir. Bu fonlar, yatırımcıların sürdürülebilirlik performansını önemseyen yatırım tercihlerine uygun yatırım fırsatları sunar. Bu şekilde, yatırımcılar sadece finansal getiri değil, aynı zamanda çevresel ve sosyal etkileri de göz önünde bulundurarak yatırım yapabilirler.

Özet olarak, finansal sürdürülebilirlik performansı, günümüzde yatırımcılar için giderek daha önemli hale gelmektedir. Yatırımcılar, işletmelerin finansal, çevresel ve sosyal performanslarını değerlendirerek yatırım kararlarını şekillendirmekte ve sürdürülebilirlik odaklı yatırım stratejilerine yönelmektedirler. Bu nedenle, işletmelerin sürdürülebilirlik performansını artırmak ve bu performansı şeffaf bir şekilde raporlamak, yatırımcıların ilgisini çekmek ve işletmenin finansal değerini artırmak için kritik öneme sahiptir.

Sonuç ve Öneriler
Finansal sürdürülebilirlik, işletmelerin karşılaştığı önemli bir zorluktur ve başarılı bir şekilde yönetilmesi, uzun vadeli başarı için kritik öneme sahiptir. Bu çalışma, finansal sürdürülebilirlik kavramını inceleyerek, bu alandaki literatürü derlemeyi ve anahtar bulguları özetlemeyi amaçlamıştır. Gelecekteki araştırmalarda, finansal sürdürülebilirlik performansının ölçümü ve etkilerinin daha derinlemesine incelenmesi önemlidir. Ayrıca, işletmelerin finansal sürdürülebilirlik stratejilerini geliştirmelerine ve sürdürülebilirlik ilkelerini işletme uygulamalarına entegre etmelerine yönelik daha fazla araştırmaya ihtiyaç bulunmaktadır. Aşağıda, yapılan analizlerden elde edilen sonuçlar ve öneriler yer almaktadır:

Sonuçlar:
Finansal Sürdürübilik Performansının Artan Önemi: Günümüzde, yatırımcılar ve paydaşlar, işletmelerin sadece finansal performansını değil, aynı zamanda çevresel ve sosyal etkilerini de dikkate almaktadır. Bu nedenle, işletmelerin finansal sürdürübilik performansı, rekabet avantajı sağlamak ve uzun vadeli değer yaratmak için giderek daha önemli hale gelmektedir.
Sürdürülebilirlik Raporlamasının Önemi: İşletmelerin sürdürülebilirlik performansını şeffaf bir şekilde raporlaması, yatırımcıların ve paydaşların güvenini artırabilir ve işletmenin itibarını güçlendirebilir. Sürdürülebilirlik raporları, işletmelerin çevresel ve sosyal etkilerini anlamak ve yönetmek için önemli bir kaynaktır.
Sürdürülebilirlik Endeksleri ve Derecelendirme Sistemleri: Sürdürülebilirlik endeksleri ve derecelendirme sistemleri, işletmelerin sürdürülebilirlik performansını kıyaslamak ve değerlendirmek için kullanılan önemli araçlardır. Bu endeksler, işletmelerin sürdürülebilirlik liderleri arasındaki konumunu belirlemeye yardımcı olabilir ve yatırımcıların karar verme sürecinde rehberlik edebilir.

Öneriler:
Sürdürülebilirlik Stratejisinin Entegrasyonu: İşletmelerin sürdürülebilirlik stratejilerini işletme kültürüne ve iş süreçlerine entegre etmeleri önemlidir. Sürdürülebilirlik, işletmelerin tüm faaliyetlerine ve karar alma süreçlerine entegre edilmelidir.
İşbirliği ve Ortaklık: Sürdürülebilirlik alanında işbirliği ve ortaklık, işletmelerin çevresel ve sosyal etkilerini azaltmak ve sürdürülebilirlik hedeflerini daha etkili bir şekilde gerçekleştirmek için önemlidir. İşletmeler, paydaşlarla işbirliği yaparak ve ortak projeler geliştirerek sürdürülebilirlik performanslarını artırabilirler.
Sürekli İyileştirme ve İnovasyon: İşletmelerin sürdürülebilirlik performansını sürekli olarak izlemesi ve iyileştirmesi gerekmektedir. İnovasyon, işletmelerin çevresel ve sosyal etkilerini azaltmak ve sürdürülebilirlik hedeflerine ulaşmak için önemli bir araçtır. İşletmeler, sürekli olarak yeni teknolojiler ve iş pratikleri geliştirerek sürdürülebilirlik performanslarını artırabilirler.
Sonuç olarak, finansal sürdürübilik, işletmelerin uzun vadeli başarısı için kritik öneme sahiptir. İşletmelerin sürdürülebilirlik performanslarını iyileştirmek için sürdürülebilirlik stratejilerini entegre etmeleri, işbirliği yapmaları, sürekli iyileştirme ve inovasyona odaklanmaları önemlidir. Bu şekilde, işletmeler hem finansal hem de çevresel ve sosyal değer yaratabilirler ve uzun vadeli sürdürülebilir başarılarını sağlayabilirler.


Kaynakça:
Eccles, R. G., & Krzus, M. P. (2010). One report: Integrated reporting for a sustainable strategy. John Wiley & Sons.
Epstein, M. J., & Buhovac, A. R. (2014). Making sustainability work: Best practices in managing and measuring corporate social, environmental, and economic impacts. Berrett-Koehler Publishers.
Schaltegger, S., & Burritt, R. (2017). Business cases and corporate engagement with sustainability: Differentiating drivers and the role of internal context. Business Strategy and the Environment, 26(8), 1075-1091.
SustainAbility. (2010). Rate the Raters: Phase Three of the ESG Rating and Ranking Research Project. Retrieved from https://sustainability.com/
Lou, X. ve Bhattacharya, C.B. (2006). “Corporate Social Responsibility, Customer Satisfaction, and Market Value”. Journal of Marketing, 70(4), 1-18.
Porter, M.E. ve Van der Linde, C. (2001). “Yeşil ve Rekabetçi”. (Çev.: Ahmet Kardam).İş ve Çevre: Harvard Business Review Dergisinden Seçmeler, İstanbul: Mess Yayınları, s.139-173.
Womack, J., Jones, D. ve Roos, D. (1990). The Machine That Changed the World. New York: Simon & Schuster.
Gordon, P. J. (2001). Lean and Green: Profit for Your Workplace and the Environment. San Francisco: Berrett-Koehler Publishing.
Russo, M. ve Fouts, P. (1997). "Kurumsal Yönetim Üzerine Kaynak Tabanlı Bir Çevresel Performans ve Karlılık". Academy of Management Journal, 40(3), 534- 559.
United Nations. (2007). Indicators of Sustainable Development: Guidelines and Methodologies, New York: United Nations. http://www.un.org/esa/sustdev/natlinfo/indicators/ guidelines.pdf (Erişim Tarihi: 19.10.2008).
Hill, K. M. (2007). Sustainability Reporting 10 Years On. http://www.globalreporting.org/NR/rdonlyres/430EBB4E-9AAD-4CA1-9478
Bicheno, J. (2004). The New Lean Toolbox, Buckingham: Picsie Books dan aktaran, Vais, A., Miron, V., Pedersen, M. ve Folke, J. (2006). “Lean and Green at a Romanian secondary tissue paper and board mill-putting theory into practice”. Resources, Conservation and Recycling, 46(1), 44-74.